در دنیای حمل‌ونقل دریایی، دموراژ یکی از آن اصطلاحاتی است که معمولاً زمانی متوجهش می‌شویم که صورت‌حسابش روی میز قرار گرفته باشد. خیلی از صاحبان کالا، واردکنندگان و حتی برخی فعالان قدیمی حوزه فورواردری، به‌درستی از شرایط و جزئیات دموراژ آگاهی ندارند یا آن را دست‌کم می‌گیرند.
نتیجه؟ هزینه‌های اضافی، تأخیر در تحویل کالا، دردسرهای مالیاتی و اعتباری، و گاهی از بین رفتن سود یک معامله.
در این مقاله، رایج‌ترین اشتباهاتی که افراد و شرکت‌ها درباره دموراژ مرتکب می‌شوند را بررسی می‌کنیم. هدف این است که از این اشتباهات پرهزینه دوری کنید و با درک درست، کسب‌وکار خود را ایمن‌تر و سودآورتر مدیریت کنید.
دموراژ چیست؟ مرور کوتاه
دموراژ به هزینه‌ای گفته می‌شود که زمانی پرداخت می‌کنید که کانتینر شما بیشتر از زمان مجاز در بندر بماند. شرکت کشتیرانی برای هر کانتینر «Free Time» مشخصی در نظر می‌گیرد (مثلاً ۵ روز). اگر کالا در این بازه ترخیص نشود یا تحویل نگیرید، هزینه دموراژ به‌صورت روزانه برای هر کانتینر اعمال می‌شود.
اشتباه اول: ندانستن تفاوت دموراژ با دیتنشن
بسیاری از افراد فکر می‌کنند دموراژ و دیتنشن یک چیز هستند. در صورتی که این دو کاملاً متفاوت‌اند:
-
دموراژ: جریمه بابت ماندن کانتینر در بندر
-
دیتنشن: جریمه بابت تأخیر در بازگرداندن کانتینر به شرکت کشتیرانی پس از خروج از بندر
نداشتن آگاهی از این تفاوت باعث می‌شود خیلی‌ها برای مدت طولانی تصور کنند هزینه‌هایی که پرداخت می‌کنند فقط دموراژ است، در حالی که بخشی از آن دیتنشن بوده و با مدیریت درست، می‌شد جلویش را گرفت.
اشتباه دوم: بی‌توجهی به مدت Free Time واقعی
خیلی‌ها گمان می‌کنند همه خطوط کشتیرانی یک بازه ثابت (مثلاً ۵ یا ۷ روز) Free Time ارائه می‌دهند. در حالی که این عدد بسته به شرایط زیر متفاوت است:
-
نوع کانتینر (۲۰ یا ۴۰ فوتی، معمولی یا یخچالی)
-
شرکت کشتیرانی
-
بندر مقصد
-
نوع قرارداد حمل
عدم اطلاع از مدت Free Time باعث می‌شود بدون برنامه‌ریزی برای ترخیص، واردات انجام دهید و وقتی متوجه شوید که وقت تمام شده، دموراژ شروع شده است.
راهکار:
همیشه پیش از بارگیری، با فوروادر یا شرکت کشتیرانی مدت دقیق Free Time را چک کنید.
اشتباه سوم: بی‌برنامگی در ترخیص کالا
این اشتباه یکی از رایج‌ترین‌هاست. فرض کنید کانتینر شما ۵ روز Free Time دارد اما ترخیص‌کار یا مدارک لازم برای گمرک در روز پنجم آماده می‌شود. حتی یک روز تأخیر، دموراژ را فعال می‌کند.
عوامل بی‌برنامگی معمول:
-
ناهماهنگی با ترخیص‌کار
-
آماده نبودن اسناد (مثل فاکتور یا قبض انبار)
-
تأخیر در تخصیص ارز یا دریافت حواله
-
تعطیلات رسمی که باعث توقف عملیات گمرکی می‌شوند
توصیه کاربردی:
حتی قبل از رسیدن کشتی، از وضعیت اسناد و زمان آماده‌سازی آن‌ها مطمئن شوید. همچنین تعطیلات رسمی را در برنامه‌ریزی لحاظ کنید.
اشتباه چهارم: اتکا به قول‌های شفاهی
برخی صاحب‌کالاها تصور می‌کنند اگر با نماینده خط کشتیرانی «توافق شفاهی» کرده‌اند یا فوروادر قول داده که «مسأله‌ای پیش نمیاد»، می‌توانند زمان بیشتری از Free Time استفاده کنند.
در واقع:
فقط چیزی که مکتوب و رسمی در قرارداد یا ایمیل شرکت کشتیرانی تأیید شده باشد، قابل استناد است.
قول‌های شفاهی هیچ ارزشی ندارند وقتی صورتحساب دموراژ برای شما صادر می‌شود.
اشتباه پنجم: اعتماد به فوروادرهای بی‌تجربه
فوروادر حرفه‌ای، می‌داند چطور زمان‌بندی کند، اسناد را به‌موقع پیگیری کند و در صورت لزوم، برای تمدید Free Time با خط کشتیرانی مذاکره کند.
اما فوروادرهای ناشی یا تازه‌کار ممکن است:
-
تأخیر در رزرو کشتی داشته باشند
-
اطلاعات نادرستی درباره مدت Free Time بدهند
-
پیگیری ضعیفی در مراحل ترخیص انجام دهند
همه این‌ها مستقیماً باعث افزایش هزینه دموراژ می‌شوند.
اشتباه ششم: نادیده گرفتن تاثیر شرایط خاص بندری
در برخی شرایط، حتی اگر همه‌چیز از سمت شما آماده باشد، باز هم تأخیر اجتناب‌ناپذیر است:
-
اعتصاب کارکنان بندر
-
اختلال در سامانه‌های گمرکی
-
شرایط جوی شدید مثل طوفان یا سیل
-
ترافیک بالای کشتی‌ها در پیک کاری
اگر از قبل درباره شرایط بندر مقصد تحقیق نکرده باشید، ممکن است در چنین شرایطی غافلگیر شوید و نتوانید تصمیم به‌موقع بگیرید.
اشتباه هفتم: پیگیری نکردن وضعیت کانتینر
عدم پیگیری مداوم وضعیت کانتینر باعث می‌شود متوجه نشوید Free Time تمام شده است. خیلی از صاحب‌کالاها منتظر تماس فوروادر یا اپراتور بندر می‌مانند، در حالی که مسئولیت نهایی بر عهده واردکننده است.
پیشنهاد:
از فوروادر بخواهید اطلاع‌رسانی روزانه بدهد. همچنین خودتان از طریق سامانه EPL، مانیتورینگ کشتیرانی یا اپلیکیشن خط حمل، وضعیت کانتینر را بررسی کنید.
اشتباه هشتم: بی‌توجهی به نرخ‌های تصاعدی دموراژ
بعضی افراد فکر می‌کنند هزینه دموراژ برای همه روزها یکسان است. اما تقریباً همیشه این نرخ‌ها تصاعدی هستند.
مثلاً:
-
روز ۶ تا ۱۰: ۵۰ دلار در روز
-
روز ۱۱ تا ۱۵: ۸۰ دلار در روز
-
روز ۱۶ به بعد: ۱۲۰ دلار در روز
بنابراین ماندن کانتینر برای ۱۵ روز، خیلی گران‌تر از ۵ روز تمام می‌شود.
اشتباه نهم: پرداخت نکردن دموراژ به‌موقع
برخی شرکت‌ها صورتحساب دموراژ را دریافت می‌کنند اما پرداخت را به تعویق می‌اندازند. این باعث می‌شود کانتینر ترخیص نشود، جریمه اضافه شود و حتی اعتبار شرکت نزد کشتیرانی یا گمرک از بین برود.
قانون ساده:
صورتحساب دموراژ را به‌موقع تسویه کنید تا جلوی ضرر بزرگ‌تر را بگیرید.
جمع‌بندی: آگاهی، مهم‌ترین ابزار مقابله با دموراژ
همه اشتباهاتی که گفتیم، ناشی از یک چیز هستند: کم‌توجهی یا ناآگاهی.
دموراژ یک هزینه ناگهانی نیست. همیشه می‌توان آن را پیش‌بینی، مدیریت و حتی حذف کرد — به شرطی که:
-
بدانید دقیقاً با چه چیزی طرف هستید
-
از خدمات یک فوروادر حرفه‌ای استفاده کنید
-
مدارک و مراحل را با دقت مدیریت کنید
-
شرایط بندری و زمانی را زیر نظر بگیرید
دیدگاهتان را بنویسید