دموراژ یکی از رایج‌ترین و در عین حال مبهم‌ترین اصطلاحات در حمل‌ونقل دریایی است. صاحبان کالا، واردکنندگان، صادرکنندگان و حتی فعالان حوزه لجستیک، گاهی درک دقیقی از آن ندارند — یا بدتر از آن، فکر می‌کنند می‌دانند اما اطلاعاتشان ناقص است.
در این مقاله، ۱۰ سؤال پرتکرار درباره دموراژ را همراه با پاسخ‌های شفاف و کاربردی بررسی می‌کنیم. اگر در مسیر واردات یا صادرات با کانتینر کار می‌کنید، این مطلب می‌تواند برایتان بسیار مهم و سودمند باشد.
سؤال ۱: دموراژ دقیقاً چیست؟
پاسخ: دموراژ هزینه‌ای است که اگر کانتینر بیشتر از زمان مجاز در پایانه بندری بماند، باید پرداخت شود. این زمان مجاز را شرکت کشتیرانی مشخص می‌کند و معمولاً بین ۳ تا ۷ روز کاری است. بعد از این دوره، بابت هر روز اضافه، جریمه دریافت می‌شود.
سؤال ۲: تفاوت دموراژ با دیتنشن چیست؟
پاسخ:
-
دموراژ: جریمه بابت ماندن کانتینر در بندر پس از پایان Free Time
-
دیتنشن: جریمه بابت تأخیر در بازگرداندن کانتینر خالی به خط کشتیرانی، پس از خروج از بندر
اگر کانتینر خارج شده و به‌موقع برنگردد، دیتنشن پرداخت می‌کنید. اگر در بندر بماند، دموراژ.
سؤال ۳: Free Time چیست و چه نقشی دارد؟
پاسخ: Free Time مدت زمانی است که شرکت کشتیرانی اجازه می‌دهد بدون جریمه، کانتینر در بندر باقی بماند. این زمان رایگان است و از لحظه ورود کشتی یا صدور قبض انبار (بسته به بندر) شروع می‌شود. اگر کالا تا پایان این دوره ترخیص نشود، دموراژ آغاز می‌شود.
سؤال ۴: چطور بفهمم Free Time کانتینرم چند روز است؟
پاسخ: مدت Free Time معمولاً در بارنامه (B/L) یا توافق با خط کشتیرانی مشخص می‌شود. اگر در قرارداد اشاره نشده باشد، باید به‌صورت مکتوب از نماینده خط استعلام بگیرید. همچنین فوروادر حرفه‌ای باید این اطلاعات را به شما اعلام کند.
سؤال ۵: نرخ دموراژ چقدر است و چطور محاسبه می‌شود؟
پاسخ: نرخ دموراژ بسته به خط کشتیرانی، نوع کانتینر، بندر مقصد و تعداد روزها متفاوت است. معمولاً به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. مثال واقعی برای کانتینر ۴۰ فوت:
-
روز ۶ تا ۱۰: هر روز ۸۰ دلار
-
روز ۱۱ تا ۱۵: هر روز ۱۲۰ دلار
-
بعد از روز ۱۵: هر روز ۱۵۰ دلار
بنابراین تأخیر چندروزه ممکن است به هزاران دلار هزینه تبدیل شود.
سؤال ۶: چه عواملی باعث پرداخت دموراژ می‌شوند؟
پاسخ: عوامل زیادی ممکن است باعث تأخیر و در نتیجه دموراژ شوند:
-
آماده نبودن مدارک گمرکی
-
تأخیر در تخصیص ارز یا صدور حواله
-
ناهماهنگی با ترخیص‌کار
-
کمبود کامیون یا راننده برای حمل زمینی
-
تعطیلات رسمی یا اعتصاب بندری
-
عدم برنامه‌ریزی دقیق از طرف واردکننده
سؤال ۷: آیا می‌توان Free Time را تمدید کرد؟
پاسخ: در برخی موارد بله. اما فقط در صورتی که قبل از پایان Free Time اقدام به مذاکره با شرکت کشتیرانی کرده باشید و موافقت کتبی آن‌ها را دریافت کنید. این کار معمولاً از طریق فوروادر یا نماینده خط انجام می‌شود و به شرایط خاص بستگی دارد.
سؤال ۸: آیا دموراژ فقط برای کانتینر اعمال می‌شود؟
پاسخ: خیر. دموراژ می‌تواند در دو سطح مطرح شود:
-
دموراژ کشتی (Vessel Demurrage): وقتی کشتی به‌مدت طولانی در بندر منتظر تخلیه یا بارگیری بماند.
-
دموراژ کانتینر (Container Demurrage): وقتی کانتینر تخلیه‌شده از کشتی بیش از حد مجاز در بندر بماند.
در این مقاله تمرکز ما بر دموراژ کانتینری است که بیشتر در تجارت رایج است.
سؤال ۹: اگر تأخیر تقصیر من نباشد، باز هم باید دموراژ بدهم؟
پاسخ: در اکثر موارد بله. شرکت کشتیرانی به شما Free Time داده و بعد از آن، صرف‌نظر از دلیل تأخیر، دموراژ محاسبه می‌شود. فقط در شرایط خاص (مثل تعطیلی رسمی گسترده، اعتصاب بندری یا توافق قبلی) ممکن است بخشی از هزینه بخشوده شود. برای همین، همیشه باید ریسک تأخیر را در نظر بگیرید.
سؤال ۱۰: چطور از دموراژ جلوگیری کنم؟
پاسخ: چند راهکار مؤثر برای جلوگیری از دموراژ وجود دارد:
-
پیگیری و آماده‌سازی تمام اسناد پیش از رسیدن کشتی
-
هماهنگی با ترخیص‌کار و حمل زمینی
-
انتخاب فوروادر قابل‌اطمینان با تجربه در بنادر مقصد
-
پیگیری روزانه وضعیت کانتینر
-
بررسی تقویم تعطیلات و ترافیک بندری قبل از بارگیری
-
ارتباط مستمر با خط کشتیرانی برای اطلاع از Free Time و نرخ‌ها
دموراژ چیزی نیست که فقط شرکت‌های بزرگ با آن مواجه باشند. حتی واردکننده‌های کوچک هم اگر حواسشان نباشد، ممکن است هزینه‌های سنگینی بابت آن پرداخت کنند. دانستن تفاوت‌ها، بررسی دقیق قراردادها، برنامه‌ریزی مناسب و استفاده از فوروادر حرفه‌ای، بهترین راه برای مدیریت یا حذف این هزینه است.
اگر هنوز سؤالی در مورد شرایط خاص خودت داری یا دوست داری برای کالاهای وارداتی برنامه دقیق ضد دموراژ بچینیم، بگو تا راهکار عملی برات آماده کنم.
دیدگاهتان را بنویسید