همانطور که می دانیم حمل و نقل بین المللی دریایی کانتینری زیربنای حمل و نقل و تحویل کالا ها در سطح جهانی است. پس از همه‌گیری COVID-19 و پیامدهای آن، هزینه حمل و نقل کانتینرها به بالاترین حد خود رسیده است. برای مثال هزینه حمل یک کانتینر استاندارد ۲۰ فوتی از طریق دریا از شانگهای به برزیل، تقریباً پنج برابر بیشتر از میانگین ۱۲ سال گذشته شده است. علاوه بر افزایش نرخ حمل و نقل و هزینه های اضافی در حمل و نقل بین المللی کانتینری، میزان اطمینان به خدمات که یک معیار عملکرد کلیدی برای حمل و نقل و مدیران زنجیره تأمین است نیز کاهش پیدا کرده است.
ما در این مقاله از مجموعه مقاله های حمل و نقل بین المللی در مجله بیکران راه دریا، به بررسی علل این رخداد پرداخته و چند راهکار مناسب برای تعدیل افزایش آن معرفی کرده ایم.
عوامل افزایش نرخ حمل و نقل بین المللی دریایی
به دلیل همه گیری ویروس COVID-19 چندین عامل دست به دست هم داده و باعث فشار مضاعف بر زنجیره تأمین و صنعت حمل و نقل دریایی شده است:
۱- بازگشت سریع غیرمنتظره و بی سابقه تجارت کانتینری:
حمل و نقل کانتینری در چین با سرعت چشمگیری گسترش یافت. آمریکا و اتحادیه اروپا از این نوع حمل و نقل بسیار حمایت کردند چرا که روی درآمد و هزینه خانوار، رشد تجارت الکترونیک، افزایش نیازهای دارویی و خرید های اینترنتی بسیار مؤثر بود.
۲- چرخش کند فرایند حمل و نقل دریایی:
زمان چرخش کانتینر ها، کامیون ها و کشتی‌ها در بنادر و خطوط حمل و نقل بین المللی بین وجهی کندتر از حد معمول شد. چرا که بنادر، ارائه‌دهندگان حمل و نقل دریایی باید پروتکل های بهداشتی را برای عدم گسترش ویروس کرونا رعایت می کردند.
۳- عدم هماهنگی عرضه و تقاضا:
ظرفیت عرضه همزمان با گسترش تقاضا رشد نکرد تا آن را جبران کند و توانایی بنادر را برای تعدیل نرخ خطوط کشتیرانی محدود کرد. این سه عامل عمده، مسائل زیر را ایجاد کرده است:
- تشدید ازدحام در بنادر و نقاط حمل و نقل کلیدی
- افزایش تأخیر
- کاهش ردیابی محموله ها
- اضافه شدن حمل و نقل های پوچ
- افزایش هزینه های کلی حمل و نقل و در نتیجه بحرانی شدن این صنعت
با این حال، یکی از پیشرفت‌های مثبت در این بازه زمانی، سودآوری بالا برای اپراتورهای کشتیرانی بوده است.
عوارض نرخ بالای حمل و نقل بین المللی دریایی برای مصرف کنندگان
- افزایش نرخ کرایه های باربری تأثیر مستقیمی بر قیمت واردات کالا دارد و با انتقال چرخه هزینه آن تا مصرف کننده، بر قیمت نهایی در محل فروش نیز تأثیر می گذارد.
- نرخ های حمل و نقل نقطه ای با ارزش های خرده فروشی مقایسه می شود.
- بسته به نوع و ارزش کالا، سطح فعلی هزینه های حمل و نقل معادل مقادیری بین ۳۵ درصد تا ۶۳.۵۵ درصد از زنجیره تأمین خرده فروشی بالاتر است.
بازگشت نرخ حمل و نقل به میانگین های قبلی چه قدر طول می کشد؟
چندین فرایند میان مدت و بلندمدت وجود دارد که نشان می دهد نرخ حمل و نقل احتمالاً برای چندین سال آینده بالاتر از میانگین بلندمدت قبلی باقی می ماند.
برای بیش از یک دهه، شرکت های حمل و نقل خطی با نرخ های بسیار پایین حمل و نقل مواجه بودند. این شرکت ها برای باقی ماندن در این صنعت می بایست هزینه های خود را کاهش می دادند. برای کاهش هزینه ها، شرکت های حمل و نقل روی کشتی‌های بزرگتر و جدیدتر که هم در مقایس و هم در مصرف سوخت کارآمدتر بودند سرمایه‌گذاری کردند.
با این وجود، هنوز هم کشتی‌های قدیمی‌تر در خط باربری و ظرفیت مازاد باقی ماندند و نرخ حمل و نقل را پایین نگه داشتند. این وضعیت صنعت حمل و نقل بین المللی را بدون ظرفیت اضافی کرد. با اینکه سفارش های فعلی کشتی های جدید دوباره در حال رشد است، اما یادمان باشد که ساخت این کشتی ها هم به زمان احتیاج دارد و این یعنی کمبود تجهیزات.
چه کسانی هزینه حمل و نقل بین المللی بیشتری پرداخت می کنند؟
این روز ها کسب و کار های کوچکتر و آسیب پذیرتر هزینه بیشتری برای حمل و نقل پرداخت می کنند. سازمان UNCTAD به طور گسترده ای عوامل تعیین کننده هزینه های حمل و نقل دریایی بین المللی را ارزیابی کرده است. نتایج نشان می دهد اقتصادهای کوچک و آسیب پذیر نیز با هزینه های حمل و نقل بین المللی بالاتری روبرو هستند. به عنوان مثال، یک منطقه جزیره ای کوچک به طور متوسط دو برابر بیشتر از یک کشور توسعه یافته معمولی برای حمل و نقل کالاهای وارداتی خود پرداخت می کند.
دلایل مهمی که این روند را به وجود آورده است عبارتند از:
- صرفه جویی در مقیاس حمل و نقل
- دسترسی به بنادر با سطوح پایین
- مسافت های حمل بالاتر
- عدم تعادل تجاری
- بازگشت کشتی های بدون بار به مبدأ
چه کاری می توان کرد؟
شرکت های حمل و نقل بین المللی، بنادر و کارگزاران با گسترش ویروس کرونا دچار چالش های متعددی شده اند و کمبود کانتینر از سال ۲۰۲۰ تا کنون بی‌سابقه بوده است. تاکنون نیز هیچ طرح اضطراری برای رفع کمبود کانتینر و کاهش هزینه های باربری کانتینری در حمل و نقل بین المللی اتخاذ نشده است.
با توجه به فرایند های کنونی، احتمالاً برای رفع اختلال در سراسر زنجیره تأمین دریایی و تعدیل ان نیاز به چندین ماه مدیریت و اتخاذ تصمیم های طولانی مدت تر است. در این میان، برای کمک به کاهش احتمال وقوع شرایط مشابه در آینده، سه ملاحظه کلیدی برای سیاستگذاران صنعت حمل و نقل بین المللی دریایی وجود دارد:
- تسهیل و منعطف کردن تجارت حمل و نقل از طریق دیجیتالی سازی فرایند حمل و نقل برای زنجیره های تأمین
- ردیابی و پیگیری و بهینه سازی خطوط ارتباطی
- ایجاد رقابت میان شرکت های حمل و نقل بین المللی دریایی
پاندمیک کرونا و تغییر سیاست های حمل و نقل بین المللی موجب شده است تا نرخ و هزینه حمل و نقل دریایی و و ابسته به کانتینر نسبت به سالهای گذشته بالا تر رفته و کسب و کار های کوچک و مناطق دورتر، دچار چالش های حمل و نقل متعددی شوند. اصلاح و تعدیل هزینه های خدمات این صنعت نیازمند سیاستهای طولانی مدت و گذر زمان است.