در دنیای تجارت بین‌الملل، یکی از مسائل کلیدی که باید به آن توجه ویژه‌ای شود، تعیین شرایط حمل و تحویل کالا است. در این زمینه، اصطلاحات و توافقات استانداردی تحت عنوان «اینکوترمز» (Incoterms) وجود دارد که قواعد مشخصی را برای خرید و فروش کالاهای بین‌المللی فراهم می‌آورد. یکی از مهم‌ترین این اصطلاحات، ترم «FCA» است. در این مقاله، به شرح کامل این ترم پرداخته و نقش آن را در صنعت حمل‌ونقل توضیح خواهیم داد.
اینکوترمز چیست؟
اینکوترمز، که مخفف عبارت «International Commercial Terms» است، مجموعه‌ای از قوانین و اصول است که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) برای تنظیم شرایط حمل‌ونقل و تحویل کالاها به‌کار می‌روند. این قوانین در تمامی قراردادهای بین‌المللی خرید و فروش کالا برای تسهیل تجارت و کاهش اختلافات به کار می‌روند. از سال ۱۹۳۶ تا به امروز، اینکوترمز در نسخه‌های مختلف به‌روز شده است و در حال حاضر نسخه ۲۰۲۰ آن در حال استفاده است.
اینکوترمز شامل چندین ترم مختلف است که هرکدام مسئولیت‌ها و وظایف طرفین معامله را مشخص می‌کند. برخی از این ترم‌ها شامل «FOB»، «CIF»، «EXW» و «FCA» هستند که هرکدام در شرایط خاصی کاربرد دارند. در این مقاله، تمرکز ما بر روی ترم «FCA» خواهد بود و تمام جوانب آن را بررسی خواهیم کرد.
ترم FCA چیست؟
FCA (Free Carrier) یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ترم‌های اینکوترمز است که مسئولیت‌های حمل‌ونقل را بین فروشنده و خریدار تقسیم می‌کند. به‌طور خلاصه، در ترم FCA، فروشنده موظف است کالا را در محل مورد توافق به یک حمل‌کننده تعیین‌شده تحویل دهد. از آن پس، مسئولیت و ریسک حمل‌ونقل کالا به عهده خریدار خواهد بود. این ترم معمولاً در معاملات دریایی، جاده‌ای و ریلی استفاده می‌شود و بسیار انعطاف‌پذیر است، زیرا می‌تواند در انواع مختلف حمل‌ونقل به کار رود.
تعریف دقیق FCA
در شرایط FCA، فروشنده باید کالا را در محل مشخص‌شده تحویل دهد که می‌تواند یک بندر، انبار، یا هر مکان دیگر باشد. پس از تحویل کالا به حمل‌کننده، ریسک و هزینه‌های مرتبط با حمل‌ونقل به عهده خریدار منتقل می‌شود. به عبارت دیگر، فروشنده موظف است تمامی مراحل مربوط به تحویل کالا تا تحویل به حمل‌کننده را انجام دهد، اما هزینه و ریسک پس از تحویل به حمل‌کننده به عهده خریدار خواهد بود.
این ترم می‌تواند در قراردادهای مختلف برای کالاهایی که از طریق راه‌های مختلف حمل‌ونقل (دریایی، هوایی، جاده‌ای یا ریلی) ارسال می‌شوند، استفاده شود.
اصول و وظایف فروشنده و خریدار در ترم FCA
برای درک بهتر ترم FCA، باید وظایف و مسئولیت‌های هر دو طرف معامله یعنی فروشنده و خریدار را بررسی کنیم:
مسئولیت‌های فروشنده
- تحویل کالا به حمل‌کننده: فروشنده باید کالا را در تاریخ و مکان توافق‌شده به یک حمل‌کننده تعیین‌شده تحویل دهد.
- بارنامه: فروشنده باید بارنامه یا رسید تحویل کالا به حمل‌کننده را به خریدار ارائه دهد.
- پرداخت هزینه‌های پیش از تحویل: فروشنده مسئول پرداخت هزینه‌های مرتبط با تحویل کالا به حمل‌کننده (از جمله هزینه‌های بسته‌بندی، بارگیری و مستندات حمل) است.
- خدمات گمرکی: فروشنده مسئول انجام تمامی مراحل گمرکی در کشور مبدا است، که شامل پرداخت هزینه‌های گمرکی و اخذ مجوزهای لازم می‌شود.
مسئولیت‌های خریدار
- حمل و نقل کالا: پس از تحویل کالا به حمل‌کننده، ریسک و هزینه‌های حمل‌ونقل به عهده خریدار است.
- پرداخت هزینه‌های حمل: خریدار مسئول پرداخت هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل کالا از مکان تحویل به مقصد نهایی است.
- خدمات گمرکی در کشور مقصد: خریدار باید تمامی مراحل گمرکی در کشور مقصد را انجام دهد، شامل پرداخت هزینه‌های گمرکی و اخذ مجوزهای لازم.
- ریسک و مسئولیت‌ها: ریسک و مسئولیت پس از تحویل کالا به حمل‌کننده به خریدار منتقل می‌شود.
مزایای ترم FCA برای فروشنده و خریدار
ترم FCA مزایای زیادی برای هر دو طرف معامله به همراه دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:
مزایای فروشنده
- تقسیم ریسک و مسئولیت‌ها: فروشنده تنها مسئول تحویل کالا به حمل‌کننده است و از آن پس، تمامی ریسک‌ها به عهده خریدار خواهد بود.
- انعطاف‌پذیری در انتخاب حمل‌کننده: فروشنده می‌تواند تحویل کالا را به هر حمل‌کننده‌ای در هر مکان توافق‌شده انجام دهد.
- کاهش هزینه‌ها: فروشنده نیازی به پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل تا مقصد نهایی ندارد و تنها هزینه‌های مربوط به تحویل کالا به حمل‌کننده را پرداخت می‌کند.
مزایای خریدار
- کنترل بیشتر بر فرآیند حمل‌ونقل: خریدار می‌تواند انتخاب کند که از کدام حمل‌کننده استفاده کند و چگونه کالا را به مقصد نهایی ارسال کند.
- کاهش هزینه‌ها در کشور مقصد: خریدار هزینه‌های گمرکی و دیگر هزینه‌های مرتبط با واردات کالا را خود پرداخت می‌کند، که می‌تواند به کاهش هزینه‌ها منجر شود.
- تسلط بر مسیر و زمان حمل: خریدار می‌تواند برنامه‌ریزی دقیقی برای حمل‌ونقل کالا از فروشنده به مقصد نهایی انجام دهد.
تفاوت ترم FCA با سایر ترم‌های اینکوترمز
ترم FCA در مقایسه با دیگر ترم‌های اینکوترمز، مانند «FOB»، «CIF» و «EXW»، تفاوت‌های مهمی دارد. این تفاوت‌ها عبارتند از:
۱. FCA در مقابل FOB
در ترم FOB (Free On Board)، فروشنده مسئولیت خود را به محض اینکه کالا روی کشتی قرار می‌گیرد به پایان می‌رساند و ریسک‌ها به عهده خریدار منتقل می‌شود. اما در ترم FCA، فروشنده مسئولیت تحویل کالا به حمل‌کننده را در هر نقطه‌ای از مسیر حمل‌ونقل به عهده دارد و نه فقط در بندر مبدا. به عبارت دیگر، ترم FCA از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است.
۲. FCA در مقابل CIF
ترم CIF (Cost, Insurance, and Freight) معمولاً در معاملات دریایی استفاده می‌شود و فروشنده مسئول پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل، بیمه و هزینه‌های مربوط به کالا تا بندر مقصد است. در حالی که در ترم FCA، تمامی این مسئولیت‌ها به عهده خریدار پس از تحویل کالا به حمل‌کننده قرار می‌گیرد.
۳. FCA در مقابل EXW
در ترم EXW (Ex Works)، مسئولیت حمل‌ونقل کالا از درب کارخانه یا انبار فروشنده به عهده خریدار است. این در حالی است که در ترم FCA، مسئولیت فروشنده محدود به تحویل کالا به حمل‌کننده است، و خریدار می‌تواند از حمل‌کنندگان مختلف استفاده کند.
کاربردهای ترم FCA در حمل‌ونقل بین‌المللی
ترم FCA در انواع مختلف حمل‌ونقل بین‌المللی، از جمله حمل‌ونقل دریایی، جاده‌ای، ریلی و هوایی، کاربرد دارد. این ترم به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، در بسیاری از قراردادهای بین‌المللی به کار می‌رود.
۱. حمل‌ونقل دریایی
در حمل‌ونقل دریایی، ترم FCA به‌ویژه برای کالاهایی که نیاز به حمل و نقل از بندر به مقصد نهایی دارند، مناسب است. فروشنده کالا را به حمل‌کننده تحویل می‌دهد و خریدار مسئولیت باقی‌مانده را به عهده می‌گیرد.
۲. حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی
در حمل‌ونقل جاده‌ای یا ریلی، ترم FCA می‌تواند برای کالاهایی که از طریق مسیرهای زمینی منتقل می‌شوند، کاربرد داشته باشد. فروشنده کالا را به حمل‌کننده تحویل می‌دهد و خریدار مسئول حمل‌ونقل تا مقصد نهایی است.
۳. حمل‌ونقل هوایی
در حمل‌ونقل هوایی، ترم FCA به خریدار این امکان را می‌دهد که کنترل بیشتری بر روی انتخاب خطوط هوایی و برنامه حمل‌ونقل داشته باشد.
دیدگاهتان را بنویسید