مجله بیکران راه دریا

معرفی اجمالی اینکوترمز (Incoterms) و اهمیت آن در تجارت بین‌المللی

در ابتدا، برای درک ترم‌ها و مفاهیم اینکوترمز باید توضیحاتی درباره مفهوم این اصطلاحات بدهیم. اینکوترمز، یا اصطلاحات تجاری بین‌المللی، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات است که در تجارت بین‌المللی به منظور تسهیل تجارت کالا به کار می‌روند. این استانداردها که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تنظیم می‌شوند، به تعیین مسئولیت‌ها و هزینه‌ها بین خریدار و فروشنده در فرایند حمل و نقل کالا کمک می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین ترم‌ها یا اصطلاحات در اینکوترمز، FOB است که در این مقاله به صورت کامل بررسی خواهیم کرد.

توضیح کامل ترم FOB

FOB که مخفف عبارت Free on Board است، یکی از ترم‌های پرکاربرد در حمل و نقل دریایی است. در این ترم، مسئولیت‌ها و هزینه‌های مربوط به حمل و نقل کالا بین خریدار و فروشنده به صورت واضح تعیین می‌شود.

در اینجا، فروشنده مسئول است که کالا را به کشتی در بندر مبدأ برساند. پس از تحویل کالا به کشتی، تمامی مسئولیت‌ها و هزینه‌ها به عهده خریدار خواهد بود. این شامل هزینه‌های حمل و نقل، بیمه، و سایر هزینه‌های مربوط به کالا از لحظه‌ای است که کالا از کشتی بارگیری می‌شود.

کاربرد FOB در حمل و نقل بین‌المللی

یکی از مهم‌ترین مزایای ترم FOB این است که فرآیند حمل و نقل کالا را به طور ساده‌تری برای طرفین قرارداد تنظیم می‌کند. این ترم معمولاً در حمل و نقل دریایی استفاده می‌شود، اما ممکن است برای سایر روش‌های حمل و نقل نیز کاربرد داشته باشد.

برای مثال، در فرآیند حمل و نقل دریایی، خریدار و فروشنده باید به وضوح بدانند که مسئولیت انتقال کالا از لحظه‌ای که به کشتی منتقل می‌شود، به عهده کدام طرف است.

مسئولیت‌های فروشنده در FOB

در ترم FOB، مسئولیت‌های فروشنده عبارتند از:

• تحویل کالا به کشتی: فروشنده باید کالا را به کشتی در بندر مبدأ برساند و مسئول بارگیری آن باشد.
• دفع هزینه‌های حمل و نقل داخلی: هزینه‌هایی که برای انتقال کالا از انبار فروشنده به بندر مبدأ لازم است، بر عهده فروشنده است.
• ترتیب تأمین مستندات تجاری: فروشنده باید تمامی مستندات لازم برای انتقال مالکیت و ترخیص کالا را فراهم کند.

مسئولیت‌های خریدار در FOB

مسئولیت‌های خریدار به شرح زیر است:

• هزینه حمل و نقل دریایی: خریدار مسئول پرداخت هزینه حمل و نقل کالا از بندر مبدأ به بندر مقصد است.
• هزینه بیمه کالا: پس از تحویل کالا به کشتی، مسئولیت بیمه کالا بر عهده خریدار است.
• هزینه‌های گمرکی و ترخیص کالا: تمامی هزینه‌های مربوط به ترخیص و گمرک در مقصد بر عهده خریدار است.

مزایای FOB برای فروشندگان و خریداران

مزایای FOB برای فروشندگان:

• فروشنده مسئولیتی پس از تحویل کالا به کشتی ندارد.
• این ترم، مسئولیت فروشنده را محدود به انتقال کالا به کشتی می‌کند و از آن پس تمامی هزینه‌ها و خطرات مربوط به حمل و نقل به عهده خریدار است.

مزایای FOB برای خریداران:

• خریدار کنترل بیشتری روی فرایند حمل و نقل دارد.
• خریدار می‌تواند انتخاب کند که از چه شرکت حمل و نقلی استفاده کند و هزینه‌ها را مدیریت کند.
• خریدار می‌تواند از بیمه‌های مورد نظر خود استفاده کند.

تفاوت FOB با دیگر ترم‌های اینکوترمز

درک تفاوت‌های FOB با سایر ترم‌های اینکوترمز می‌تواند به انتخاب صحیح برای شرایط خاص کمک کند. به عنوان مثال:

• CIF (Cost, Insurance, and Freight): در این ترم، فروشنده مسئول هزینه‌های حمل و نقل و بیمه کالا است تا زمانی که کالا به بندر مقصد برسد. این ترم بیشتر برای خریدارانی که نمی‌خواهند نگران حمل و نقل و بیمه باشند، مناسب است.
• EXW (Ex Works): در این ترم، مسئولیت‌های فروشنده به حداقل می‌رسد و فروشنده فقط کالا را در محل خود آماده برای حمل و نقل می‌کند.

چالش‌ها و مشکلات استفاده از FOB

هرچند که FOB یکی از محبوب‌ترین و شفاف‌ترین ترم‌های اینکوترمز است، اما همچنان چالش‌هایی برای فروشندگان و خریداران دارد. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:

• نوسانات هزینه‌های حمل و نقل: هزینه‌های حمل و نقل دریایی ممکن است به طور قابل توجهی تغییر کند که می‌تواند روی قیمت تمام‌شده کالا تأثیر بگذارد.
• ریسک‌های گمرکی: ترخیص کالا از گمرک و هزینه‌های مربوط به آن می‌تواند برای خریداران مشکل‌ساز باشد.
• نیاز به هماهنگی بالا: به دلیل تقسیم مسئولیت‌ها، نیاز به هماهنگی دقیق بین خریدار و فروشنده است.

نکات مهم برای انتخاب FOB

قبل از انتخاب FOB در قراردادهای تجاری خود، باید این نکات را در نظر بگیرید:

• اطمینان از شرایط حمل و نقل: مطمئن شوید که شما و طرف مقابل‌تان از شرایط حمل و نقل و مسئولیت‌ها به طور کامل آگاه هستید.
• استفاده از خدمات فورواردر کشتیرانی معتبر: برای کاهش ریسک‌ها و پیچیدگی‌ها، توصیه می‌شود از شرکت‌های معتبر فورواردر کشتیرانی استفاده کنید.
• تعیین دقیق بندر مبدأ و مقصد: دقت در تعیین بندر مبدأ و مقصد برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در انتقال کالا الزامی است.

نتیجه‌گیری

ترم FOB یکی از مفیدترین و کارآمدترین ترم‌های اینکوترمز برای حمل و نقل بین‌المللی است. این ترم به فروشنده و خریدار امکان می‌دهد تا به‌وضوح مسئولیت‌ها و هزینه‌ها را مشخص کنند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند. با این حال، انتخاب صحیح این ترم و آگاهی از تمامی شرایط می‌تواند به تسهیل روند حمل و نقل و کاهش هزینه‌ها کمک کند.

این نکات، به ویژه برای شرکت‌های فورواردر کشتیرانی که در صنعت حمل و نقل بین‌المللی فعالیت دارند، بسیار حیاتی است. اگر شما به دنبال همکاری با یک شرکت فورواردر کشتیرانی هستید، اطمینان حاصل کنید که تمام مسئولیت‌ها و جزئیات حمل و نقل به‌طور دقیق در قراردادهای شما مشخص شده باشد.