مجله بیکران راه دریا

شما کالایی را از اروپا خریده‌ای خطوط کشتیرانی بزرگ بین‌المللی به شما می‌گویند: “ما به بنادر ایران سرویس مستقیم نداریم.”

پاسخ در یک عملیات فیزیکی و حساس در بنادر واسط (مانند جبل‌علی امارات، مرسین ترکیه یا صحار عمان) نهفته است: کراس استافینگ (Cross-Stuffing).

بسیاری از تجار این عملیات را با “ترانشیپ” اشتباه می‌گیرند. اما تفاوت این دو، تفاوت بین “جابجا کردن یک جعبه بسته” و “باز کردن جعبه و جابجا کردن محتویات آن” است. درک ریسک‌ها و مزایای کراس استافینگ، برای هر تاجری که در شرایط تحریمی یا با مسیرهای پیچیده کار می‌کند، از نان شب واجب‌تر است.

کراس استافینگ چیست؟

• ترانشیپ (Transshipment): کانتینر شما از کشتی اول پیاده می‌شود و همان کانتینر (با همان شماره و پلمپ) روی کشتی دوم سوار می‌شود. در کانتینر باز نمی‌شود.

• کراس استافینگ (Cross-Stuffing): کانتینر اول در بندر واسط (Hub) تخلیه می‌شود، پلمپ آن شکسته می‌شود، کالاها از داخل آن بیرون کشیده می‌شوند و به داخل یک کانتینر کاملاً جدید (یا کامیون) بارگیری می‌شوند.

چرا تجار تن به ریسک کراس استافینگ می‌دهند؟ (۳ دلیل استراتژیک)

این عملیات هزینه و ریسک دارد، پس چرا انجام می‌شود؟

۱. دور زدن تحریم‌ها و محدودیت‌های خطوط کشتیرانی

این مهم‌ترین دلیل برای تجار ایرانی است.

• بسیاری از خطوط کشتیرانی بزرگ (مانند Maersk یا MSC) کانتینرهای خود را به بنادر ایران نمی‌فرستند.

• شما کالا را با این خطوط تا جبل‌علی (دبی) می‌آورید.

• در آنجا کالا را از کانتینر آن خط تخلیه کرده و به کانتینر یک خط کشتیرانی محلی یا یک لنج/کامیون که مشکل تردد به ایران ندارد، منتقل می‌کنید.

• با این کار، هویت کانتینر و خط کشتیرانی تغییر می‌کند.

۲. استراتژی “تغییر هویت” (Sanitization)

گاهی هدف فقط حمل نیست، بلکه “پاکسازی” اسناد است. اگر خریدار نهایی نباید بداند کالا از چه کشوری آمده، در حین کراس استافینگ، تمام برچسب‌ها، مارک‌ها و اسناد داخل کارتن‌ها که نشان‌دهنده مبدأ اصلی هستند، کنده یا تعویض می‌شوند. این مکمل فیزیکی برای “بارنامه سوییچ” است.

۳. صرفه‌جویی در هزینه‌های دیتنشن (کانتینرهای SOC)

شما نمی‌خواهید کانتینر خط کشتیرانی (COC) را به مقصدی دوردست (مثلاً افغانستان یا کشورهای CIS) بفرستید و ماه‌ها اجاره دیتنشن بدهید.

• کالا را در بندرعباس از کانتینر خط تخلیه می‌کنید.

• آن را به کامیون‌های چادری یا واگن قطار منتقل می‌کنید (کراس استاف).

• کانتینر خالی خط را همان‌جا پس می‌دهید و پرونده دیتنشن بسته می‌شود.

میدان مین ریسک‌ها: در کراس استافینگ چه خطراتی شما را تهدید می‌کند؟

باز کردن درب کانتینر در یک بندر خارجی، دعوت کردن ریسک به داخل است.

• ۱. آسیب‌دیدگی کالا (Damage):

  • کالا یک بار در مبدأ بارگیری شده، حالا دوباره تخلیه و مجدداً بارگیری می‌شود. هر بار لمس کالا (Handling)، ریسک ضربه، شکستگی یا پارگی بسته‌بندی را دو برابر می‌کند. کارگران بندر واسط ممکن است دلسوزی کارگران کارخانه مبدأ را نداشته باشند.

• ۲. کسری کالا و سرقت (Shortage & Pilferage):

  • در شلوغی عملیات تخلیه و بارگیری مجدد، احتمال “گم شدن” چند کارتن یا سرقت اقلام کوچک و ارزشمند بسیار بالاست.

• ۳. خطای شمارش (Tally Error):

  • اگر ۱۰۰۰ کارتن از کانتینر A خارج شود و ۹۹۸ کارتن به کانتینر B وارد شود، شما در مقصد با کسری مواجه می‌شوید و اثبات اینکه این کسری در بندر واسط رخ داده، بسیار دشوار است.

• ۴. تغییر کانتینر و مشکل فضا:

  • گاهی کانتینر اول (مثلاً ۴۰ فوت های‌کیوب) با مهارت تمام در کارخانه پر شده است. اما کارگران در بندر واسط نمی‌توانند همان مقدار کالا را در کانتینر دوم جا دهند (چیدمان بد). نتیجه؟ کالا جا می‌ماند یا با فشار زیاد آسیب می‌بیند.

چگونه کراس استافینگ را ایمن مدیریت کنیم؟

اگر مجبور به استفاده از این روش هستید، این اقدامات احتیاطی را انجام دهید:

1. استخدام سورویور (Surveyor): هرگز، تکرار می‌کنم، هرگز اجازه ندهید کراس استافینگ بدون حضور نماینده شما انجام شود. یک شرکت بازرسی مستقل (Surveyor) استخدام کنید تا در لحظه عملیات حضور داشته باشد، تعداد را بشمارد و از سلامت کالا عکس‌برداری کند. گزارش او سند شما در برابر خسارت است.

2. بسته‌بندی مقاوم‌تر: اگر می‌دانید کالا کراس استاف می‌شود، از فروشنده بخواهید بسته‌بندی را محکم‌تر (Heavy Duty) در نظر بگیرد و حتماً از پالت استفاده کند. جابجایی کارتن‌های فله در کراس استافینگ فاجعه‌بار است.

3. بیمه با پوشش تخلیه و بارگیری: مطمئن شوید بیمه باربری شما، خسارات ناشی از عملیات در بندر واسط را پوشش می‌دهد.

4. انتخاب انبار معتبر: این عملیات را به هر فورواردری نسپارید. از فورواردر خود بپرسید که عملیات در کدام انبار و با چه امکاناتی انجام می‌شود.

کراس استافینگ، یک “جراحی باز” روی محموله شماست. این عمل می‌تواند جان تجارت شما را در شرایط تحریم یا بن‌بست لجستیکی نجات دهد، اما اگر توسط تیم غیرحرفه‌ای و بدون نظارت انجام شود، می‌تواند باعث خونریزی (خسارت) شدید شود. این روش را نه به عنوان یک روال عادی، بلکه به عنوان یک ابزار تخصصی و نیازمند نظارت دقیق در جعبه‌ابزار لجستیکی خود داشته باشید.