مجله بیکران راه دریا

اصطلاحات سه حرفی اینکوترمز (EXW, FOB, CIF…) می‌توانند ترسناک و پیچیده به نظر برسند. اما در قلب تمام این قوانین، یک سوال ساده نهفته است: در مسیر رسیدن یک محصول از فروشنده به خریدار، مسئولیت و هزینه‌ها در کدام نقطه منتقل می‌شود؟

برای اینکه این مفهوم را برای همیشه به خاطر بسپارید، بیایید دنیای کانتینرها و کشتی‌ها را فراموش کرده و آن را با یک تجربه لذت‌بخش جایگزین کنیم: سفارش پیتزا. در این داستان، شما “خریدار” هستید و پیتزافروشی “فروشنده”.

گروه E: تحویل در محل فروشنده (شما همه کار را می‌کنید)

• EXW (Ex Works) | تحویل درب کارخانه
  • سناریوی پیتزا: شما با ماشین خودتان به پیتزافروشی می‌روید. فروشنده صرفاً یک کیسه حاوی خمیر خام، سس، پنیر و سایر مواد اولیه را پشت پیشخوان به شما تحویل می‌دهد. تمام کارهای بعدی—از پختن پیتزا و گذاشتن آن در جعبه گرفته تا حمل آن به خانه—با خود شماست.
  • مفهوم تجاری: این روش، کمترین مسئولیت را برای فروشنده و بیشترین مسئولیت را برای شما به همراه دارد. شما مسئول تمام مراحل، از بارگیری در انبار فروشنده تا رسیدن به مقصد نهایی هستید.

گروه F: تحویل به حمل‌کننده (شما راننده را می‌فرستید)

در این گروه، شما مسئولیت حمل اصلی را بر عهده دارید و راننده (پیک یا فورواردر) خودتان را برای تحویل گرفتن کالا می‌فرستید.

• FCA (Free Carrier) | تحویل به حمل‌کننده
  • سناریوی پیتزا: شما یک پیک موتوری (اسنپ‌فود یا الوپیک) خبر می‌کنید تا پیتزا را برایتان بیاورد. پیتزافروشی، پیتزای داغ و آماده شما را در یک جعبه مخصوص (بسته‌بندی صادراتی) قرار می‌دهد و امور بهداشتی خود (تشریفات گمرکی صادرات) را انجام می‌دهد. به محض اینکه جعبه پیتزا را به راننده شما تحویل داد، مسئولیتش تمام می‌شود. اگر راننده شما در مسیر پیتزا را بیندازد، مشکل شماست نه پیتزافروشی.
  • مفهوم تجاری: این بهترین و مدرن‌ترین روش برای زمانی است که شما حمل را به عهده می‌گیرید. ریسک در یک نقطه مشخص و منطقی (محل تحویل به اولین حمل‌کننده) منتقل می‌شود.
• FOB (Free On Board) | تحویل روی عرشه کشتی
  • سناریوی پیتزا: این روش کمی قدیمی است! تصور کنید راننده شما یک جعبه حمل ویژه روی موتور خود دارد. مسئولیت پیتزافروشی فقط تحویل دادن پیتزا به راننده نیست، بلکه او موظف است جعبه پیتزا را به صورت ایمن بر روی آن جعبه حمل ویژه روی موتور نیز قرار دهد. لحظه‌ای که پیتزا روی آن جعبه قرار گرفت، مسئولیت فروشنده تمام است.
  • مفهوم تجاری: این قانون فقط برای حمل دریایی است و نقطه انتقال ریسک، عبور کالا از نرده کشتی است. همانطور که می‌بینید، برای حمل کانتینری مدرن، FCA گزینه بسیار منطقی‌تری است.

گروه C: فروشنده مسئول حمل اصلی (او راننده را می‌فرستد، اما شما ریسک می‌کنید!)

این گروه، فریبنده‌ترین گروه اینکوترمز است.

• CFR (Cost and Freight) | هزینه و کرایه حمل
  • سناریوی پیتزا: پیتزافروشی، خودش یک پیک موتوری استخدام کرده و هزینه آن را نیز پرداخت می‌کند تا پیتزا را به آدرس شما بفرستد. اما نکته حیاتی اینجاست: مسئولیت پیتزافروشی در همان لحظه‌ای که پیتزا را به پیک خودش تحویل می‌دهد، تمام می‌شود. اگر پیک خودش در مسیر تصادف کند و پیتزا از بین برود، از نظر قانونی شما همچنان باید پول پیتزا را به فروشنده بدهید، چون او وظیفه‌اش را انجام داده است!
  • مفهوم تجاری: شما ریسک تمام مسیر حمل اصلی را به دوش می‌کشید، در حالی که هیچ کنترلی بر انتخاب حمل‌کننده ندارید.
• CIF (Cost, Insurance and Freight) | هزینه، بیمه و کرایه حمل
  • سناریوی پیتزا: دقیقاً مانند سناریوی قبل است، با این تفاوت که پیتزافروشی یک بیمه حوادث خیلی معمولی و ارزان هم برای پیتزای شما می‌خرد. اگر پیتزا در مسیر از بین برود، شما باید خودتان به سراغ آن شرکت بیمه بروید و خسارتتان را پیگیری کنید.
  • مفهوم تجاری: این روش نیز ریسک بالایی برای خریدار دارد و کنترل کمی به او می‌دهد.

گروه D: تحویل در مقصد (سرویس کامل و لوکس)

در این گروه، فروشنده تقریباً مسئولیت همه چیز را تا رسیدن به مقصد بر عهده می‌گیرد.

• DAP (Delivered at Place) | تحویل در محل معین
  • سناریوی پیتزا: پیک پیتزافروشی، جعبه پیتزا را صحیح و سالم تا درب آپارتمان شما می‌آورد و به شما تحویل می‌دهد. شما فقط مسئول باز کردن در و بردن پیتزا به داخل هستید.
  • مفهوم تجاری: فروشنده تمام ریسک حمل را تا رسیدن به آدرس شما به عهده می‌گیرد، اما شما مسئول ترخیص کالا از گمرک و پرداخت عوارض ورودی هستید.
• DPU (Delivered at Place Unloaded) | تحویل در محل معین همراه با تخلیه
  • سناریوی پیتزا: پیک نه تنها پیتزا را تا درب خانه می‌آورد، بلکه وارد خانه شده، جعبه را باز کرده و برش‌های پیتزا را روی میز آشپزخانه شما می‌چیند (کالا را تخلیه می‌کند).
  • مفهوم تجاری: این تنها اینکوترمی است که در آن فروشنده مسئولیت تخلیه کالا از وسیله حمل را نیز بر عهده دارد.
• DDP (Delivered Duty Paid) | تحویل با پرداخت عوارض گمرکی
  • سناریوی پیتزا: این سرویس VIP است! پیک پیتزا را روی میز شما می‌چیند و علاوه بر آن، هزینه نوشابه‌ای که باید به عنوان سهم به هم‌خانه‌تان می‌دادید را نیز حساب می‌کند (عوارض و حقوق ورودی گمرک را می‌پردازد). شما فقط از پیتزای خود لذت می‌برید.
  • مفهوم تجاری: فروشنده مسئول همه چیز، از جمله ترخیص کالا در گمرک مقصد و پرداخت تمام هزینه‌های آن است. این روش کمترین ریسک و بیشترین هزینه را برای شما دارد.

جمع‌بندی

همانطور که در سفارش پیتزا، انتخاب بین “تحویل گرفتن از مغازه” و “سرویس کامل در خانه” به حوصله، هزینه و میزان کنترل شما بستگی دارد، در تجارت جهانی نیز انتخاب اینکوترمز یک تصمیم استراتژیک است. اگرچه سرویس کامل (DDP) راحت به نظر می‌رسد، اما برای یک تاجر حرفه‌ای که به دنبال کنترل هزینه‌ها و مدیریت ریسک است، گرفتن کنترل حمل در دستان خود (با استفاده از FCA یا FOB) اغلب هوشمندانه‌ترین و سودآورترین انتخاب است.