مجله بیکران راه دریا

تصور کنید کانتینر شما که حاوی “لوازم آرایشی و بهداشتی” است، در میانه اقیانوس هند باعث آتش‌سوزی در کشتی می‌شود. کاپیتان دستور می‌دهد آن بخش از کشتی را غرق کنند تا آتش مهار شود. پس از بررسی، مشخص می‌شود که محموله شما شامل اسپری‌های خوشبوکننده و عطرهای حاوی الکل بوده است.

از نظر شما، این‌ها کالاهای سوپرمارکتی هستند. اما از نظر قوانین دریایی، شما مرتکب جرم سنگین “عدم اظهار کالای خطرناک” (Misdeclaration of DG) شده‌اید.

حمل‌ونقل کالاهای خطرناک (Dangerous Goods) یکی از حساس‌ترین، فنی‌ترین و پرریسک‌ترین شاخه‌های لجستیک است. خطوط کشتیرانی شوخی ندارند؛ یک اشتباه کوچک در اظهارنامه یا بسته‌بندی این کالاها، می‌تواند به فجایعی مانند حادثه کشتی “مرسک هونام” (Maersk Honam) منجر شود. این راهنما به شما کمک می‌کند تا تشخیص دهید آیا کالای شما “خطرناک” است و چگونه باید آن را ایمن و قانونی حمل کنید.

چه چیزی “خطرناک” محسوب می‌شود؟ (فراتر از تصورات عمومی)

بسیاری از واردکنندگان تصور می‌کنند کالای خطرناک یعنی دینامیت یا اورانیوم! اما در واقعیت، بسیاری از کالاهای روزمره در لیست سیاه قرار دارند.

کالاهای خطرناک پنهان (Hidden DG):

• زغال چوب (Charcoal): یکی از خطرناک‌ترین کالاهای دریایی است زیرا قابلیت “خودسوزی” (Spontaneous Combustion) دارد.

• باتری‌های لیتیومی: موجود در لپ‌تاپ، موبایل و اسباب‌بازی‌ها. اگر آسیب ببینند، می‌توانند آتشی مهارنشدنی ایجاد کنند.

• عطر و ادکلن: به دلیل درصد بالای الکل، به شدت قابل اشتعال هستند.

• رنگ و رزین: حاوی حلال‌های شیمیایی فرار هستند.

• اسپری‌ها (Aerosols): قوطی‌های تحت فشار که در اثر گرما منفجر می‌شوند.

• آهنربا (Magnetized Materials): در حمل هوایی، می‌توانند سیستم ناوبری هواپیما را مختل کنند.

برای مدیریت این کالاها، سازمان جهانی دریانوردی (IMO)، کدی به نام IMDG Code را تدوین کرده که “کتاب مقدس” حمل کالاهای خطرناک است.

پاسپورت ایمنی کالا (MSDS یا SDS)

چگونه بفهمیم کالای ما خطرناک است؟ شما به یک سند حیاتی نیاز دارید: برگه اطلاعات ایمنی مواد (Material Safety Data Sheet – MSDS).

هر تولیدکننده مواد شیمیایی یا کالاهای خاص، موظف است این سند را ارائه دهد. MSDS شناسنامه فنی کالاست و حاوی اطلاعاتی است که خط کشتیرانی برای پذیرش بار شما به آن نیاز دارد:

1. شماره UN (UN Number): یک کد چهار رقمی بین‌المللی که هویت کالا را مشخص می‌کند (مثلاً UN 1266 برای محصولات عطری).

2. کلاس خطر (Hazard Class): کالا جزو کدام دسته از خطرات ۹ گانه است؟

3. گروه بسته‌بندی (Packing Group): میزان خطر کالا چقدر است؟ (I: زیاد، II: متوسط، III: کم).

قانون طلایی: قبل از خرید یا رزرو کشتی، همیشه MSDS کالا را از فروشنده بگیرید و برای فورواردر خود ارسال کنید. بدون MSDS، هیچ‌کس نمی‌تواند به شما قیمت یا مشاوره درستی بدهد.

۹ کلاس خطر (زبان مشترک ایمنی)

طبق استاندارد IMDG، کالاها به ۹ کلاس اصلی تقسیم می‌شوند. دانستن کلاس کالای خودتان برای برچسب‌گذاری صحیح روی کارتن و کانتینر الزامی است.

عواقب عدم اظهار (Misdeclaration) – بازی با آتش

برخی تجار برای فرار از هزینه‌های بالاتر حمل کالای خطرناک (DG Surcharge) یا فرار از کاغذبازی، سعی می‌کنند کالای خود را به عنوان “کالای معمولی” (General Cargo) اظهار کنند.

چرا این کار یک خودکشی تجاری است؟

1. جریمه‌های نجومی: خطوط کشتیرانی جریمه‌های سنگینی (از ۱۵,۰۰۰ دلار تا ۳۰,۰۰۰ دلار به ازای هر کانتینر) برای عدم اظهار صحیح DG وضع کرده‌اند.

2. مسئولیت کیفری: در صورت بروز حادثه (آتش‌سوزی یا نشت)، شما به عنوان فرستنده، مسئول تمام خسارت‌های وارده به کشتی، سایر کالاها و محیط زیست هستید و حتی ممکن است تحت پیگرد قانونی و زندان قرار گیرید.

3. لیست سیاه: نام شرکت شما در لیست سیاه خطوط کشتیرانی قرار گرفته و دیگر هیچ شرکتی بار شما را حمل نخواهد کرد.

چک‌لیست حمل ایمن کالای خطرناک

برای حمل بدون دردسر این کالاها، این مراحل را طی کنید:

1. دریافت MSDS معتبر: مطمئن شوید MSDS به‌روز است و با کالای فعلی مطابقت دارد.

2. رزرو با عنوان DG: به فورواردر خود صراحتاً اعلام کنید که بار شما خطرناک است.

3. بسته‌بندی استاندارد (UN Packaging): کارتن‌ها و بشکه‌های استفاده شده باید دارای مهر استاندارد UN باشند و تست‌های مقاومت را پاس کرده باشند. کارتن موز برای حمل اسید مناسب نیست!

4. برچسب‌گذاری (Labeling): روی هر بسته و روی چهار طرف کانتینر، باید برچسب لوزی‌شکل مربوط به کلاس خطر (مثلاً شعله آتش برای کلاس ۳) نصب شود.

5. تعهدنامه (DG Declaration): سندی را امضا کنید که در آن صحت اطلاعات و ایمنی بسته‌بندی را تضمین می‌کنید.

حمل کالای خطرناک، ترسناک نیست؛ به شرطی که “شفافیت” و “ایمنی” را در اولویت قرار دهید. خطوط کشتیرانی هر روز هزاران تن مواد شیمیایی را با امنیت جابجا می‌کنند. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که سعی کنیم ماهیت کالا را پنهان کنیم.

به عنوان یک تاجر حرفه‌ای، مسئولیت شماست که بدانید داخل جعبه‌هایتان چیست. اگر شک دارید، همیشه فرض را بر خطرناک بودن بگذارید و با متخصص مشورت کنید. هزینه اندک حمل ایمن، بسیار کمتر از هزینه جبران یک فاجعه دریایی است.