شرکت در یک نمایشگاه بینالمللی در اروپا یا ارسال تجهیزات مهندسی برای یک پروژه کوتاهمدت در دبی، چالشهای گمرکی خاص خود را دارد. آیا برای کالایی که قرار است ۱۰ روز دیگر به کشور بازگردد، باید حقوق و عوارض گمرکی کامل کشور مقصد را پرداخت کنید؟ پاسخ در حالت عادی “بله” است، مگر اینکه از سندی بینالمللی به نام کارنه آ.ت.آ (ATA Carnet) استفاده کنید.
این سند که در اصطلاح بازرگانی به “پاسپورت کالا” معروف است، بوروکراسی پیچیده گمرکی را حذف کرده و هزینههای ترخیص موقت را به صفر میرساند. در این مقاله، ساختار حقوقی، کاربردها و محدودیتهای مهم کارنه ATA را بررسی میکنیم.
کارنه ATA؛ تعریف حقوقی و کارکرد عملیاتی
کارنه آ.ت.آ (Admission Temporaire/Temporary Admission) یک سند گمرکی بینالمللی است که بر اساس کنوانسیونهای سازمان جهانی گمرک (WCO) تدوین شده است. این سند به بازرگانان اجازه میدهد تا کالاهای خود را بدون پرداخت حقوق ورودی، مالیات و عوارض، به صورت موقت به کشورهای عضو کنوانسیون وارد کرده و سپس به کشور مبدأ بازگردانند.
کارکرد اصلی این سند دو مورد است:
-
حذف ضمانت نقدی در مقصد: بدون این سند، شما باید در گمرک کشور مقصد مبلغی را به عنوان سپرده (Deposit) بگذارید تا تضمین کنید کالا برمیگردد. با داشتن کارنه، این تضمین توسط اتاق بازرگانی مبدأ صادر شده و دیگر نیازی به خواباندن سرمایه در گمرک خارجی نیست.
-
تسهیل تشریفات: به جای پر کردن فرمهای متعدد واردات موقت در هر مرز، یک سند واحد ارائه میدهید.
چه کالاهایی مشمول کارنه ATA میشوند؟
طبق قوانین بینالمللی، این سند تنها برای سه دسته خاص از کالاها صادر میشود. شناخت این دستهبندی برای جلوگیری از رد درخواست حیاتی است:
۱. نمونههای تجاری (Commercial Samples)
کالاهایی که صرفاً برای بازاریابی، نمایش به خریداران بالقوه و دریافت سفارش به کشور مقصد میروند.
-
مثال: چند تخته فرش، نمونههای چرم یا زعفران (به شرط عدم فروش).
۲. کالاهای نمایشگاهی (Exhibitions and Fairs)
تجهیزات و کالاهایی که برای غرفهسازی یا نمایش در رویدادهای تجاری، همایشها و کنگرهها ارسال میشوند.
-
مثال: ماکتهای صنعتی، بنرهای تبلیغاتی قابل بازگشت، و کالاهای نمایشی.
۳. تجهیزات حرفهای (Professional Equipment)
ابزار و وسایلی که متخصصان برای انجام یک کار موقت در کشور مقصد به آنها نیاز دارند.
-
مثال: دوربینهای فیلمبرداری و صدابرداری، ابزارهای نقشهبرداری، تجهیزات تعمیراتی تخصصی و ادوات موسیقی برای کنسرتها.
کالاهای ممنوعه در سیستم ATA (نکته حیاتی)
بسیاری از تجار به اشتباه تصور میکنند هر کالایی را میتوان با این روش صادر کرد. قانون اصلی کارنه ATA این است: «کالا باید عیناً و بدون هیچ تغییری بازگردد.» بنابراین، کالاهای مصرفی و فاسدشدنی زیر مشمول این قانون نمیشوند:
-
مواد غذایی و نوشیدنیها.
-
بروشورها و کاتالوگهایی که توزیع میشوند.
-
کالاهایی که قرار است در نمایشگاه فروخته شوند.
-
مصالح ساختمانی که مصرف میشوند.
مراحل اخذ کارنه آ.ت.آ در ایران
در ایران، متولی صدور این سند اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران است. مراحل اجرایی به شرح زیر است:
-
ارائه درخواست: صاحب کالا باید فرمهای مربوطه را پر کرده و لیست دقیق کالاها (شامل شماره سریال، وزن و ارزش) را ارائه دهد.
-
ارائه تضمین (Guarantee): متقاضی باید ضمانتنامهای (معمولاً بانکی یا نقدی) معادل حقوق ورودی کالا به اتاق بازرگانی ارائه دهد. این تضمین برای این است که اگر کالا به کشور بازنگشت، اتاق بازرگانی بتواند جریمههای گمرک خارجی را پرداخت کند.
-
صدور دفترچه: پس از تایید، دفترچه کارنه صادر میشود. این دفترچه شامل کوپنهای ورودی و خروجی است که در هر مرز توسط گمرک جدا میشود.
الزامات و ریسکهای عدم تسویه کارنه
استفاده از کارنه مسئولیت حقوقی سنگینی دارد. اگر کالا در موعد مقرر (معمولاً یک سال) به کشور بازنگردد یا در کشور مقصد فروخته شود، عواقب زیر در انتظار صاحب کالا خواهد بود:
-
ضبط ضمانتنامه: اتاق بازرگانی بلافاصله ضمانتنامه شما را ضبط کرده تا حقوق گمرکی کشور مقصد را بپردازد.
-
جریمههای سنگین: علاوه بر حقوق ورودی، جریمههای تاخیر و تخلف گمرکی نیز محاسبه میشود.
-
الزام به اثبات: حتی اگر کالا در خارج از کشور دزدیده شود یا آتش بگیرد، باید اسناد معتبر پلیس و گمرک آن کشور را ارائه دهید تا مشمول جریمه نشوید.
کارنه آ.ت.آ ابزاری قدرتمند برای کاهش هزینههای بازاریابی بینالمللی و اجرای پروژههای موقت است. این سند با حذف نیاز به سپردهگذاری ارزی در گمرکات خارجی و کاهش چشمگیر زمان ترخیص، به تجار و متخصصان اجازه میدهد تا با چابکی بیشتری در بازارهای جهانی فعالیت کنند. شرط موفقیت در استفاده از این سیستم، رعایت دقیق اصل “بازگشت ۱۰۰ درصدی کالا” است.
دیدگاهتان را بنویسید