تعیین کد تعرفه یا HS Code، نخستین و مهمترین گام در فرآیند واردات و صادرات است. این کد ۸ یا ۱۰ رقمی، تعیینکننده نرخ حقوق ورودی، مجوزهای لازم (استاندارد، بهداشت، انرژی اتمی) و وضعیت کالاهای ممنوعه یا مشروط است.
یک اشتباه رایج در بین بازرگانان این است که تصور میکنند برای یافتن کد تعرفه، کافی است نام کالا را در کتاب مقررات جستجو کنند. اما چالش زمانی آغاز میشود که کالای شما در هیچ دستهبندی مشخصی قرار نمیگیرد، یا ترکیبی از چندین کالای مختلف است، و یا به صورت قطعات منفصله وارد میشود. در این شرایط، گمرک بر اساس سلیقه عمل نمیکند، بلکه از ۶ قانون طلایی و بینالمللی به نام GIR (General Interpretative Rules) تبعیت میکند. عدم آشنایی با این قواعد، عامل اصلی اختلافات گمرکی و جریمههای سنگین (کسر دریافتی یا بیشبود ارزش) است.
ساختار سیستم هماهنگ (HS Code)
قبل از ورود به قواعد، باید ساختار کد را بشناسیم. سیستم هماهنگ (Harmonized System) که توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) تدوین شده، یک ساختار درختی دارد:
-
۲ رقم اول (فصل): کلیترین دستهبندی (مثلاً فصل ۸۵: ماشینآلات برقی).
-
۴ رقم (شماره اصلی): دستهبندی دقیقتر (مثلاً ۸۵۰۱: موتورهای برقی).
-
۶ رقم (شماره فرعی): زیرمجموعه بینالمللی (مثلاً ۸۵۰۱۱۰: موتورهای با توان کمتر از ۳۷.۵ وات).
-
۸ رقم (کد ملی): جزئیات خاص هر کشور برای تعیین حقوق ورودی دقیق.
چالش کالاهای پیچیده و راهکار GIR
وقتی کالایی ساده نیست (مثلاً یک میز چوبی که هم میز است و هم چوب)، قواعد GIR به ترتیب اولویت وارد عمل میشوند:
قاعده ۱: متن شمارهها و یادداشتها (مهمترین قاعده) این قاعده میگوید که “عناوین فصلها” فقط جنبه راهنمایی دارند. ملاک قانونی، متن شمارههای ۴ رقمی و یادداشتهای قانونی ابتدای هر فصل است.
-
مثال: اگر عنوانی کلی بگوید “ماشینآلات کشاورزی”، اما یادداشت فصل بگوید “ماشینهای چمنزنی از این فصل مستثنی هستند”، شما نمیتوانید چمنزن را در آن فصل طبقهبندی کنید، حتی اگر واقعاً یک ماشین کشاورزی باشد. ۹۰٪ کالاها با همین قاعده ۱ طبقهبندی میشوند.
قاعده ۲: کالاهای ناقص و سوار نشده (CKD/SKD) این قاعده برای صنعتگران بسیار حیاتی است.
-
بخش الف: اگر کالایی به صورت قطعات جداگانه (Disassembled) وارد شود اما تمام قطعات اصلی را داشته باشد، باید با کد کالای کامل طبقهبندی شود، نه کد قطعات یدکی.
-
مثال: اگر شما تمام قطعات یک دوچرخه را در یک جعبه وارد کنید ولی پیچهایش بسته نشده باشد، گمرک آن را “دوچرخه کامل” (با تعرفه دوچرخه) در نظر میگیرد، نه “مجموعهای از لوله و لاستیک”.
-
-
بخش ب: این بخش مربوط به کالاهای مخلوط است و مقدمهای برای قاعده بعدی میباشد.
قاعده ۳: کالاهای مخلوط و ترکیبی (چالشبرانگیزترین بخش) وقتی کالایی میتواند در دو کد تعرفه مختلف جای بگیرد (مثلاً یک “چراغقوه رادیودار” که هم چراغقوه است و هم رادیو)، از این قاعده استفاده میشود. اولویتبندی در اینجا به شرح زیر است:
-
۳-الف (توصیف دقیقتر): کدی که کالا را دقیقتر توصیف میکند بر کدی که توصیف کلی دارد، ارجحیت دارد. (مثلاً کد “ماشین ریشتراش” بر کد “وسایل برقی موتوردار” ارجح است).
-
۳-ب (ماهیت اصلی یا Essential Character): اگر قاعده قبلی کارساز نبود، کالا بر اساس ماده یا جزئی طبقهبندی میشود که “صفت اساسی” و ماهیت اصلی کالا را تشکیل میدهد.
-
مثال: در یک ست هدیه شامل “یک شیشه بزرگ سس اسپاگتی” و “یک چنگال کوچک”، کد تعرفه بر اساس سس (که جزء اصلی است) تعیین میشود، نه چنگال.
-
-
۳-ج (آخرین شماره): اگر هیچکدام از موارد بالا نتوانست ماهیت اصلی را مشخص کند (هر دو جزء به یک اندازه مهم بودند)، کالا در کدی طبقهبندی میشود که در بین کدهای احتمالی، بزرگترین عدد (در انتهای لیست) را دارد.
پیامدهای انتخاب اشتباه کد تعرفه
انتخاب کد اشتباه بر اساس حدس و گمان، دو خطر بزرگ دارد: ۱. بیشاظهاری (Over-Declaration): شما کدی را انتخاب میکنید که تعرفه ۲۰٪ دارد، در حالی که کد صحیح ۵٪ بوده است. در اینجا پول خود را هدر دادهاید و بازپسگیری آن از گمرک بسیار دشوار است. ۲. کماظهاری و قاچاق: شما کدی با تعرفه ۵٪ انتخاب میکنید، اما گمرک معتقد است کد صحیح ۲۰٪ است. در اینجا پرونده به عنوان “اظهار خلاف واقع” یا در موارد خاص “قاچاق” تلقی شده و مشمول جریمههای سنگین (۱۰ تا ۱۰۰ درصد مابهالتفاوت) میشود.
تعیین HS Code یک فرآیند فنی است که نیاز به تسلط بر یادداشتهای قانونی فصول (Chapter Notes) و قواعد تفسیر (GIR) دارد. برای کالاهای پیچیده، ترکیبی یا جدید، هرگز به نام عرفی کالا اکتفا نکنید. توصیه میشود قبل از ثبت سفارش، از یک مشاور گمرکی مسلط کمک بگیرید یا از طریق “اداره تعیین تعرفه گمرک”، درخواست استعلام تعرفه نمایید تا از امنیت حقوقی واردات خود اطمینان حاصل کنید.
دیدگاهتان را بنویسید