اعتبار اسنادی یا L/C، در تئوری، امن‌ترین روش پرداخت در تجارت بین‌الملل است. این یک قرارداد بانکی است که به خریدار (شما) اطمینان می‌دهد تا زمانی که فروشنده اسناد بی‌نقص را ارائه ندهد، پولی پرداخت نمی‌کند و به فروشنده اطمینان می‌دهد که به محض ارائه همان اسناد بی‌نقص، پول خود را دریافت خواهد کرد.
اما یک کلمه کلیدی در این تعریف وجود دارد: “بی‌نقص”.
در دنیای L/C، بانک‌ها با کالا سروکار ندارند؛ آن‌ها با کاغذ (اسناد) سروکار دارند. آن‌ها کارشناس گمرک یا بازرس کالا نیستند، بلکه کارشناسان تطبیق متن هستند. اینجاست که یک تله مرگبار شکل می‌گیرد: اگر کوچکترین مغایرتی بین اسناد ارائه‌شده توسط فروشنده و متن دقیق L/C وجود داشته باشد، بانک نه تنها از پرداخت پول به فروشنده امتناع می‌کند، بلکه از تحویل اسناد مالکیت (بارنامه) به شما نیز خودداری می‌ورزد.
این سناریو، یک دستورالعمل قطعی برای فاجعه دموراژ است.
“مغایرت اسنادی” (Discrepancy) چیست؟
مغایرت، هرگونه عدم تطابق، هرچند جزئی، بین متن L/C و اسناد ارائه‌شده است. بانک‌ها در این مورد به طرز وسواسی و بی‌رحمانه‌ای دقیق هستند، زیرا مسئولیت حقوقی و مالی سنگینی بر عهده دارند.
مثال‌هایی از مغایرت‌های فاجعه‌بار که واقعی هستند:
- اشتباه تایپی ساده: در L/C نام شرکت شما “Parsian Tejarat Company” قید شده، اما در فاکتور، “Parsian Tejarat Co.” تایپ شده است. (مغایرت)
- تأخیر در حمل: L/C قید کرده “آخرین تاریخ مجاز برای حمل: ۳۰ اکتبر”. بارنامه تاریخ “۳۱ اکتبر” را نشان می‌دهد. (مغایرت)
- شرح ناقص کالا: L/C خواسته “قطعات ماشین‌آلات صنعتی با آلیاژ فولاد ضد زنگ”. بارنامه کالا را “قطعات ماشین‌آلات” توصیف کرده است. (مغایرت)
- اختلاف وزن جزئی: وزن ناخالص در بارنامه ۱۰,۱۰۰ کیلوگرم و در لیست بسته‌بندی ۱۰,۱۱۰ کیلوگرم است. (مغایرت)
- نقص در بیمه‌نامه: L/C خواسته که بیمه‌نامه تمام خطرات را پوشش دهد، اما بیمه‌نامه ارائه شده یک ریسک خاص را مستثنی کرده است. (مغایرت)
زنجیره فاجعه‌بار یک مغایرت
بیایید گام به گام ببینیم چگونه یک مغایرت ساده، شما را به سمت دموراژ می‌برد:
- کشتی حرکت می‌کند: فروشنده کالا را حمل کرده و اسناد را به بانک خود ارائه می‌دهد.
- کشتی به بندر می‌رسد: کانتینر شما در بندرعباس تخلیه می‌شود. شمارشگر “فری تایم” (Free Time) شما برای جلوگیری از دموراژ آغاز می‌شود (مثلاً ۲۱ روز).
- اسناد به بانک شما می‌رسد: همزمان، اسناد از طریق بانک فروشنده به بانک شما در ایران می‌رسد.
- کشف مغایرت: کارشناس اعتبارات اسنادی بانک شما، با دقت تمام اسناد را بررسی کرده و “مغایرت” را پیدا می‌کند.
- قفل شدن فرآیند: بانک شما بلافاصله دو کار انجام می‌دهد:
- به صورت قانونی، از پرداخت وجه به بانک فروشنده امتناع می‌کند.
- از تحویل اسناد اصلی (به خصوص بارنامه که سند مالکیت است) به شما خودداری می‌کند.
- تله دموراژ: شما در یک برزخ گرفتار شده‌اید. کالا در بندر در حال خاک خوردن است و فری تایم به سرعت سپری می‌شود. شما نمی‌توانید فرآیند ترخیص را شروع کنید، زیرا سند مالکیت کالا را در دست ندارید. بانک نیز تا زمانی که تکلیف مغایرت مشخص نشود، اسناد را به شما نمی‌دهد.
- مذاکرات فرسایشی: شما باید با فروشنده تماس بگیرید. فروشنده باید با بانک خود صحبت کند. شما باید به بانک خود بروید و “قبولی مغایرت” (Waiver) را امضا کنید. این رفت و برگشت‌های اداری و بانکی به راحتی می‌تواند ۱۰ تا ۱۵ روز طول بکشد.
- نتیجه: زمانی که بالاخره اسناد را از بانک آزاد می‌کنید، ۲۱ روز فری تایم شما تمام شده و شما اکنون با یک فاکتور دموراژ و انبارداری سنگین مواجه هستید؛ فاجعه‌ای که فقط به خاطر یک اشتباه تایپی ساده رخ داده است.
چگونه از این تله فرار کنیم؟ (استراتژی پیشگیری)
امنیت L/C، به قیمت “دقت مطلق” به دست می‌آید.
- ۱. پیش‌نویس L/C را با فروشنده چک کنید (مهم‌ترین گام):
- هرگز یک L/C را نهایی نکنید، مگر اینکه پیش‌نویس (Draft) آن را برای فروشنده ارسال کرده و او به صورت کتبی تأیید کند که قادر به تهیه دقیقا تمام اسناد و رعایت تمام تاریخ‌های ذکر شده در آن است. ۹۰٪ از مغایرت‌ها در این مرحله قابل پیشگیری هستند.
- ۲. L/C را ساده و شفاف نگه دارید:
- از درخواست بندهای پیچیده، غیرضروری و مبهم در L/C خودداری کنید. هرچه L/C پیچیده‌تر باشد، احتمال بروز مغایرت بیشتر است.
- ۳. درخواست پیش‌نویس اسناد از فروشنده:
- از فروشنده بخواهید قبل از ارسال نهایی اسناد به بانک، یک کپی از تمام اسناد (پیش‌نویس بارنامه، فاکتور و…) را برای شما ایمیل کند. شما خودتان شخصاً آن‌ها را با متن L/C مطابقت دهید تا مطمئن شوید مغایرتی وجود ندارد.
اعتبار اسنادی (L/C) یک شمشیر دولبه است. می‌تواند امن‌ترین روش پرداخت باشد، به شرطی که شما و شریک تجاری‌تان، انضباط لازم برای اجرای بی‌نقص آن را داشته باشید. در غیر این صورت، این سپر امنیتی به زنجیری تبدیل می‌شود که دستان شما را در بحرانی‌ترین لحظه—یعنی زمان ترخیص کالا—می‌بندد و شما را تماشاگر سوخت شدن سرمایه‌تان در آتش دموراژ می‌کند. در این بازی، “دقت”، نام دیگر “سود” است.
دیدگاهتان را بنویسید