تاکنون درباره بهترین شیوهها برای جلوگیری از دموراژ صحبت کردهایم: از انتخاب اینکوترمز صحیح و بررسی دقیق اسناد گرفته تا همکاری با یک فورواردر حرفهای. اما گاهی، با وجود رعایت تمام این اصول، ماهیت کالا یا بوروکراسی گمرکی به گونهای است که تأخیر طولانی، تقریباً اجتنابناپذیر است. کالاهایی که نیاز به آزمایشهای زمانبر دارند، یا محمولههایی که به صورت اتفاقی برای بازرسیهای بسیار دقیق انتخاب میشوند، میتوانند حتی بهترین برنامهریزیها را نیز مختل کنند.
در این شرایط، یک واردکننده حرفهای به جای پذیرش شکست و پرداخت هزینههای سنگین، به دنبال تغییر قوانین بازی میرود. راهکاری پیشرفته وجود دارد که به شما اجازه میدهد میدان نبرد را از محوطه گرانقیمت و پر استرس بندر، به مکانی دیگر منتقل کنید. این راهکار، استفاده از توافقهای غیر استاندارد با خطوط کشتیرانی است، که مهمترین آن “دیتنشن به جای دموراژ” نام دارد.
بخش اول: مشکل اصلی – وقتی “فری تایم” کافی نیست
فرض کنید شما یک محموله مواد اولیه دارویی وارد کردهاید که نیازمند اخذ مجوز از وزارت بهداشت و انجام آزمایشهای دقیق در آزمایشگاههای مرجع است. شما با فورواردر خود مذاکره کرده و ۲۱ روز فری تایم ترکیبی (دموراژ و دیتنشن) گرفتهاید. اما فرآیند آزمایشگاهی و صدور مجوز، ۲۵ روز طول میکشد. در این سناریو، شما با وجود داشتن بهترین شرایط ممکن، باز هم میدانید که حداقل ۴-۵ روز هزینه دموراژ و انبارداری پرداخت خواهید کرد.
این یک ریسک مزمن است که نیاز به یک راهحل ساختاری دارد، نه صرفاً مدیریت بهتر فرآیند. شما باید کانتینر را از “تله زمان” در محوطه بندر نجات دهید.
بخش دوم: راهحل “خارج از اسکله” – انتقال میدان نبرد
ایده اصلی ساده است: محوطه بندر به دلیل محدودیت فضا و تقاضای بالا، یکی از گرانترین “انبارها”ی دنیاست. هزینه توقف کانتینر (دموراژ) و نگهداری آن (انبارداری) در آنجا سر به فلک میکشد. راهحل منطقی این است که کانتینر را از این محیط گران خارج کرده و به یک انبار یا محوطه ارزانتر در خارج از بندر منتقل کنیم و با آرامش منتظر پایان تشریفات گمرکی بمانیم.
اما این کار یک مشکل بزرگ دارد: شما نمیتوانید کانتینر را از بندر خارج کنید، مگر اینکه ترخیص شده باشد. و شما نمیتوانید آن را ترخیص کنید، چون فرآیند اداری متوقف است! این یک دور باطل کلاسیک است که واردکنندگان را در تله دموراژ گرفتار میکند.
بخش سوم: اسلحه مخفی – توافق “دیتنشن به جای دموراژ” (DILO)
اینجا جایی است که یک توافق پیشرفته و هوشمندانه به نام Detention in Lieu of Demurrage (DILO) یا “دیتنشن در ازای دموراژ” وارد میدان میشود.
مفهوم توافق: این یک قرارداد خاص و غیر استاندارد است که شما (یا فورواردرتان) قبل از حمل با خط کشتیرانی منعقد میکنید. طبق این توافق:
- خط کشتیرانی موافقت میکند که به محض خروج کانتینر شما از ترمینال بندر، ساعت دموراژ را به طور کامل متوقف کرده و آن را صفر منظور کند (Demurrage Waiver).
- در مقابل، شما موافقت میکنید که ساعت دیتنشن (جریمه دیرکرد در عودت کانتینر خالی) از همان لحظه خروج از بندر برای شما محاسبه شود تا زمانی که کانتینر خالی را به دپوی آنها بازگردانید.
این توافق در عمل چگونه کار میکند؟
- کشتی به بندر میرسد.
- شما با استفاده از اسناد خود، به سرعت یک مجوز گمرکی اولیه برای “حمل تحت رویه ترانزیت داخلی” (Internal Transit) یا حمل به یک انبار اختصاصی گمرکی (Bonded Warehouse) در خارج از محدوده بندر دریافت میکنید.
- کانتینر شما از گیت بندر خارج میشود. در این لحظه، شمارشگر دموراژ و انبارداری بندری برای همیشه متوقف میشود.
- همزمان، شمارشگر دیتنشن برای شما فعال میشود.
- کانتینر به انبار گمرکی ارزانقیمت در خارج از شهر منتقل میشود. حالا شما میتوانید با آرامش و بدون استرس زمان، هفتهها منتظر پایان فرآیندهای پیچیده آزمایشگاهی و اخذ مجوز بمانید.
- پس از دریافت مجوزها و صدور پروانه سبز، کالا را در همان انبار از کانتینر تخلیه (Strip) کرده و بلافاصله کانتینر خالی را به دپوی خط کشتیرانی عودت میدهید. در این لحظه، شمارشگر دیتنشن نیز متوقف میشود.
بخش چهارم: تحلیل مالی – آیا این توافق به صرفه است؟
در نگاه اول، ممکن است به نظر برسد که شما صرفاً یک هزینه گزاف (دموراژ) را با یک هزینه گزاف دیگر (دیتنشن طولانیمدت) جایگزین کردهاید. اما محاسبه دقیق، واقعیت دیگری را نشان میدهد.
- نرخ دموراژ بسیار بالاست و به صورت تصاعدی (Escalating) افزایش مییابد (مثلاً روز اول ۱۰۰ دلار، روز پنجم ۲۰۰ دلار، روز دهم ۳۰۰ دلار).
- نرخ دیتنشن معمولاً یک نرخ ثابت یا با افزایش بسیار کندتر است (مثلاً هر روز ۸۰ دلار).
- هزینه انبارداری (Storage) در محوطه بندر بسیار گران است. هزینه انبارداری در یک انبار اختصاصی گمرکی در خارج از شهر، به مراتب پایینتر است.
مقایسه سناریو (برای یک تأخیر ۲۰ روزه پس از فری تایم):
- سناریوی استاندارد: شما مجموعاً هزینه ۲۰ روز دموراژ پلکانی + ۲۰ روز انبارداری گران بندری را پرداخت میکنید.
- سناریوی DILO: شما هزینه ۲۰ روز دیتنشن با نرخ ثابت + ۲۰ روز انبارداری ارزان در انبار اختصاصی را پرداخت میکنید.
در قریب به اتفاق موارد، هزینه نهایی در سناریوی DILO به طور قابل توجهی کمتر از سناریوی استاندارد خواهد بود.
چگونه چنین توافقی را به دست آوریم؟
باید بدانید که DILO یک سرویس استاندارد نیست که به همه ارائه شود.
- اهرم فشار و حجم کاری: خطوط کشتیرانی این توافقها را برای مشتریان بزرگ و وفادار که حجم کاری بالایی دارند، در نظر میگیرند.
- نقش کلیدی فورواردر: اینجا جایی است که یک فورواردر قدرتمند، ارزش واقعی خود را نشان میدهد. فورواردرهای بزرگ به دلیل حجم انبوه کاری که با خطوط کشتیرانی دارند، از قبل چنین توافقهایی را در قراردادهای سرویس خود گنجاندهاند و میتوانند این گزینه را به مشتریان خود پیشنهاد دهند.
- مذاکره پیش از حمل: این توافق باید قبل از صدور بارنامه و حرکت کالا، مذاکره شده و به صورت کتبی در قرارداد حمل ثبت شود. شما نمیتوانید پس از رسیدن کالا به مقصد، درخواست چنین چیزی را داشته باشید.
جمعبندی
مدیریت حرفهای دموراژ، فقط به معنای کارآمد بودن نیست؛ بلکه به معنای خلاقیت و شناخت ابزارهای استراتژیک است. توافق “دیتنشن به جای دموراژ”، یک ابزار قدرتمند برای تبدیل یک ریسک غیرقابل کنترل (تأخیر در بندر) به یک فرآیند قابل مدیریت و کمهزینهتر (توقف در انبار اختصاصی) است. این راهکار نشان میدهد که گاهی بهترین راه برای برنده شدن در یک بازی سخت، تغییر دادن قوانین آن به نفع خودتان است.
دیدگاهتان را بنویسید